Handgemaakte meubels en woonaccessoires uit Zaltbommel
Vanaf nu zijn mijn ontwerpen ook te koop via mijn eigen webshop: Designed by Mariëlle. Ik heb ervoor gekozen om deze webshop een andere naam te geven dan mijn meubelmakerij. In het verleden heb ik heel wat tekeningen en schilderijen gemaakt. Een selectie daarvan biedt ik te koop aan.
Ik had zin om weer eens iets met zwaluwstaarten te maken. Een goede oefening in het puur ambachtelijke meubelmaken. Op een beurs zag ik een mooi voorbeeld. Onder met motto “Beter goed gejat dan slecht verzonnen” ga ik dit namaken. Maar ik geef er een eigen draai aan – letterlijk.
Wordt vervolgd…
Een oud-collega is bezoeker van middeleeuwse events. Hij heeft inmiddels een bordspel ontwikkeld dat hij ook wil gaan demonstreren en verkopen. Daarvoor zocht hij een ambachtelijk en Middeleeuws aandoende kist. Al gauw kwamen we op namen als ChesTable en TableBox. Deze moet dienen als speeltafel op inklapbare pootjes, moet makkelijk te dragen zijn en moet de speelstukken en verkoopitems bevatten. Een mooi vervolg op de DienTafel; tevens komen mijn ervaringen met marquetery goed van pas voor het maken van speelvelden en het aanbrengen van logo’s. Waarschijnlijk wordt dit een samenwerking want gedraaide poten maken is zeg maar niet mijn ding.
We beginnen met de ontwerpfase waarvoor ik nu serieus met Sketchup aan de slag ga. Wordt vervolgd…
Deze hocker wordt ook gebruikt als salontafel door er een groot dienblad op te zetten. De hocker is enigszins bol en commercieel verkrijgbare dienbladen zijn aan de onderkant vlak. Daardoor staat het niet stabiel.
De opdracht was om een dienblad te ontwerpen dat stabiel staat op de hocker en dat ook als bijzettafel gebruikt kan worden.
Samen met de opdrachtgevers wisselden we ideeën uit over het concept. Al snel besloten we dat de onderkant van de DienTafel de ronding van de hocker moet volden. Daarmee staat het stabiel. De ronding doet ook dienst als handgreep.
Voor de bijzet-functie bedachten we uitklapbare pootjes, die ingeklapt zo onder het dienblad moeten passen dat het nog steeds stabiel op de hockerkan staan. Onder het blad komt een simpel draaimechaniek. Als je het dienblad oppakt zou je met je vingers het stangetje kunnen bedienen en zo de pootjes naar buiten/binnen klappen.
Ingeklapt zorgen magneetjes ervoor de de pootjes op hun plek bijven. Uitgeklapt staan de pootjes iets naar buiten voor de stabiliteit van de bijzettafel.
De lijst en de poten van de dientafel worden gemaakt van mahoniehout. De bodem is een 6mm multiplex plaat met aan beide kanten kersenhouten fineer. Hoe leuk ik het ook vind om marquetery te maken, we kozen toch voor een effen bodem om dat het blad best groot is en een ingelegde meerkleurige afbeelding of patroon te druk zou worden.
Voordat ik de zaag in het hout zette, maakte ik een 1:5 schaalmodel uit karton en satê-prikkers. Daarmee liet ik de opdrachtgevers zien wat het principe van het mechaniek zou worden. Leuk om te ervaren dat zo’n modelletje opdrachtgevers uitnodigt om spontaan mee te denken. “We zouden ook electromagneetjes kunnen gebruiken, en dan een knopje om de pootjes los te laten.”
Om te testen of en hoe het mechaniek van in/uitklappen en vasthouden met magneetjes werkt, maakte ik een ruw modelletje in MDF. Hiernaast zie je het model met één pootje, een deel van de lijst en een stukje blad. Onder aan het pootje zit een verzinkt metalen ringetje dat ook dient als glijder. In een driehoekig blokje hout lijmde ik een magneetje en dat blokje lijmde ik op zijn beurt in de lijst onder het blad- op de plek waar de onderkant van het ingeklapte pootje komt. Hiervan leerde ik dat de kracht van de magneet en de afstand van magneet tot stalen ringetje behoorlijk kritisch zijn. Ook merkten we dat de stang die het uitklapmechaniek bedient best stevig moet zijn. We kozen voor een 8mm RVS stang.
Om de ronding van de dientafel goed te laten aansluiten op de hocker kopieerde ik de ronding op een stuk karton, en maakte ik daarmee een freesmal in MDF. Voor de zekerheid testte ik de pasvorm van de mal op de hocker.
De magneetjes zijn weggewerkt achter een laagje fineer. In de pootjes is een extra dwarsstang van hout gekomen die zorgt voor stabiliteit bij het uit/inklappen en bij het gebruik als bijzettafel.
Ik speel al zeker 5 jaar fingerstyle gitaar en heb al die tijd al les van Ron van Opijnen hier in Zaltbommel. Blues en latijns-amerikaanse muziek in zijn definitely mijn favorieten. Inmiddels heb ik drie gitaren. Twee gebruik ik voor de standaard en dropped-D stemming en de andere voor meer exotische stemmingen als DADGAD of open C. Omdat de statieven best veel plek innemen op de vloer (en ik er toch maar een tegelijk kan bespelen) wil ik mijn gitaren ook aan de wand kunnen hangen. Al met al een mooi project voor een houtbewerker.
Op zoek naar een voorbeeld kwam ik deze wandhouder tegen. Onduidelijk van wie het originele ontwerp is. Op Instagram staat een versie van een Amerikaanse gitaarmaker (teckemeyerluthiery) maar het zelfde ontwerp blijkt ook op een Frans open source platform te staan. Dus ik voelde me niet bezwaard om het ontwerp over te nemen (beter goed gejat …)
Als je mijn ontwerpen naast elkaar legt zul je zien waarom deze gitaarhouder me aanspreekt: strak, maar niet recht-toe-recht-aan én hij bestaat uit drie verschillende houtsoorten.
Het was even puzzelen om het voorbeeld om te zetten in een ontwerp en een werkvolgorde. Eerste hobbel: de afmetingen. Vanaf de foto kan ik redelijk inschatten wat de verhoudingen zijn. En uiteindelijk moeten mijn gitaren er in passen. Gelukkig is de breedte van de nek is voor allebei hetzelfde, 4 1/2 cm) en vrij van de muur kunnen worden opgehangen. Om deze functies te testen maakte ik een grove mock-up van multiplex. Daarmee heb ik de afmetingen bepaald en het ontwerp op papier uitgewerkt.
Tweede hobbel: de binnenste onderdelen lopen taps toe. Ik moest mijn middelbare school goniometrie uit het stof halen om de hoek uit te rekenen waarmee ik de formaatzaag moet instellen. Bovendien heb ik een tapering jig of verjongingsmal gemaakt. (Mooi dat deze mal universeel inzetbaar is)
Derde hobbel: het verlijmen van de onderdelen
Bij de eerste poging heb ik alle onderdeeltjes apart gemaakt en ze vervolgens stap voor stap verlijmd. Door de taps toelopende blokjes is dit buitengewoon lastig. De lijmklemmen zijn groot en glad, en glijden weg bij het aandraaien.
Voor de tweede poging verlijmde ik een rijtje eiken/esdoorn latjes om en om – genoeg voor vier wandhouders. Dat ging een stuk makkelijker. Met de tapering jig was het ook makkelijk om de tapse vorm te zagen.
De buitenste delen zijn gemaakt van vlak hout. Maar er zit een ronding in. Daarvoor maakte ik eerst een mal in MDF. De ronding zaagde ik grof uit met de lintzaag, en de nette afwerking is gedaan met de mal en een kantenfrees.
Toen ik de wandhouder aan mijn gitaarleraar liet zien, ging hij hem gelijk uitproberen op zijn gitaren. En toen bleek dat de afmetingen van een gitaarhals toch niet zo standaard zijn als ik dacht. De hals breedte (of nut width) kan liggen tussen 41 – 48 mm. Mijn gitaren zijn 43 mm. Om dit op te lossen schaafde ik aan de binnenkant van de twee ‘haken’ een paar millimeter af. Daarmee is de opening groter geworden en passen de meeste gitaren. En is mijn gitaarleraar in zijn nopjes met een mooie accessoire.
Omdat ik van meubelmaken mijn beroep heb gemaakt is het natuurlijk ook fijn om er geld mee te verdienen. Aangezien ik op het dienblad met marqueterie veel positieve feedback kreeg, heb ik dat als eerste opgepakt.
Van een bevriende meubelmaker kocht ik een schaaldeel mahoniehout en via een andere collega kon ik aan oude eikenhouten parketdelen komen. Daarmee heb ik een serie lijsten gemaakt. Voor de bodemplaat ontwierp ik diverse geometrische patronen, die in houtfineer zijn uitgesneden.
Ik leerde dat sommige houtsoorten beter geschikt zijn voor inlegwerk dan andere. Beukenfineer gaat enorm bobbelen als je er lijm op smeert, en is bijna niet meer glad te krijgen. Eiken fineer heeft hele harde nerven is is moeilijk te snijden.
Ook bij het lasersnijden liep ik tegen uitdagingen aan. Bij het maken van de cirkels produceerde de laser een perforatie patroon. Toch maar de vier vellen laten perforeren en met de hand verder uitgesneden. In de tussentijd pluisde in de handleiding van Lightburn (lasergraveer software) uit (tevergeefs) en deelde ik het probleem op hun forum. Wat blijkt: er bestaat een ‘perforation mode’. Op een of andere manier stond die aan. Enfin – ik weet nu waar ik deze kan vinden. Niet vergeten om de checken bij een volgend project!!
De dienbladen zijn te koop in mijn webshop
Ik ben een groot liefhebber van Deense meubelontwerpers. De strakke lijnen en het gebruik van lichte houtsoorten spreken me erg aan. Vaak lijken de ontwerpen simpel maar als je wat beter kijkt zijn ze zeer stijlvol en geraffineerd. Deze lounge stoel is geïnspireerd door de ontwerpen Hallingdal en CH25 van Hans Wegner en de Del Rey van Morningworks. Ik heb aandacht besteed aan de ergonomie zodat de stoel er niet alleen mooi uitzien maar ook lekker zit.
Voor het zitgemak heb ik kussens erbij ontworpen. Met de kartonnen mallen heeft Stoffeerderij Passepartout de kussens uit koudschuim gesneden, en vervolgens bekleed met een moderne gobelin stof.
Hieronder wat foto’s van het het hele traject: van maken van de freesmallen, verzagen van het hout tot werkbare delen, hout op de juiste dikte brengen, grof uitzagen van de delen, verbindingen precies pasklaar maken, de framedelen verlijmen, stof voor bekleding kiezen, alle onderdelen in de juiste vorm frezen, kussens laten maken, alle stoeldelen in elkaar lijmen, de nodige deuvelgaten afwerken met epoxy, houten delen opschuren en in de was zetten, kussens installeren … en dan lekker gaan zitten.
Dit stoeltje is begin vorige eeuw gemaakt door een ambachtelijke timmerman. Door de jaren heen intensief gebruikt en daardoor erg wankel geworden. Bij een eerdere opknapbeurt zijn zitting en afwerking aangepakt, maar de constructie is alleen opgelapt met kauwgom en bisonkit. Tijd voor een grondige reconstructie.
Na demontage is de verflaag verwijderd en heb ik alle pen-gat verbindingen weer passend gemaakt. De zitting heeft van Stoffeerderij Passepartout een frisse stoffering gekregen en het houtwerk is in de was gezet. Deze stoel kan er weer een eeuw tegen.
Om inspiratie op te doen voor marqueterie werk bezocht ik de tentoonstelling Escher in het Paleis in Den Haag. Ik houd van strak en grafisch werk. De patronen die Escher gemaakt heeft zijn intrigerend. Ik heb geleerd dat hij gebruik maakte van zogenaamde tessellatie (of betegeling). De definitie van tesselatie is de invulling van een vlak met identieke vormen, die overal aansluiten en nergens over elkaar liggen. Als je goed kijkt naar Escher’s tessellaties ontdek je dat zijn tekeningen zijn opgebouwd uit vierkanten, drie- en zeshoeken. In de vlinder-tesselatie hieronder vind je bijvoorbeeld zowel regelmatige driehoek als zeshoeken.
Op Youtube zijn vele tutorials beschikbaar voor het zelf ontwerpen van tessellaties. Om het mezelf niet te moeilijk te maken besloot ik om een ontwerp van Escher te gebruiken. Deze hagedissen vond ik het meest geschikt om te gebruiken voor een eerste oefening in het maken van marqueterie met mijn lasersnijder: een dienblaadje.
In onze keuken gebruiken we een mandje waarmee we stroop, hagelslag en andere zoetwaren mee van keukenla naar lunchtafel dragen. Dit mandje was dringend aan vervanging toe. Ik had al tijden een schaaldeel esdoorn hout liggen, met in mijn achterhoofd het idee om daar nog een dienblad van te maken. En dan de bodem te versieren met marqueterie. Bij de Arnhemse Fijnhouthandel bestelde ik een Knutselpakket Fineer. Groot was mijn verrassing bij het zien van zoveel verschillende houtsoorten en -kleuren.
Het bezoek aan de tentoonstelling Escher in het Paleis heeft me geïnspireerd om een zogenaamde tessellation te gebruiken. Ik vond op internet een mooie instructie voor lasergraveren van fineer, waarbij deze tekening van Escher is gebruikt. Er zat een uitgewerkt digitaal bestand bij wat ik nog wel wat moest bijwerken om het toepasbaar te maken.
Hiernaast het resultaat. Met dit bestand heb ik mijn lasergraveermachine aan het werk gezet
Hiernaast het resultaat na verlijmen. Ik heb vier verschillende vellen fineer gebruikt om zo wat contrast te krijgen tussen de hagedisjes. Mijn oorspronkelijke idee om hiermee ook vier plankjes te bekleden moest ik helaas laten varen. De lijntjes tussen de hagedissen zijn zo dun en fragiel dat er uiteindelijk maar één versie overbleef die geschikt was om mee verder te gaan.
